Jan Cholewa, urodzony 7 grudnia 1920 roku w Ustroniu, to postać, która zapisała się w historii Polski. Jako chorąży pilot Wojska Polskiego, odegrał istotną rolę w działaniach wojskowych, które miały miejsce w czasach jego służby. Niestety, jego życie zakończyło się 1 października 1966 roku.
Nie można również zapomnieć o jego związku z harcerstwem, które miało wpływ na jego rozwój osobisty i zawodowy. Cholewa był zaangażowany nie tylko w służbę wojskową, ale również w działalność społeczną, co czyni jego postać fascynującą zarówno na polu militarnym, jak i w kontekście wychowania młodego pokolenia.
Życiorys
Jan Cholewa wyrastał w rodzinie robotniczej, co pośrednio ukształtowało jego wartości i podejście do życia. Już w wieku 12 lat związał się z harcerstwem, rozwijając przez to swoje umiejętności organizacyjne oraz ducha zespołowego. Kiedy miał 15 lat, rozpoczął pracę jako ślusarz w fabryce „Kuźnia” w Ustroniu, jednak jego prawdziwe marzenia były związane z lotnictwem. Dlatego zdecydował się na kształcenie w tej dziedzinie, zaczynając od Śląskiej Szkoły Szybowcowej, a następnie kontynuując naukę w bielskiej Szkole Pilotów Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.
W chwili wybuchu II wojny światowej w 1939 roku, zgłosił się ochotniczo do 3. pułku strzelców podhalańskich, gdzie przydzielono go do zadania ochrony lotniska w Aleksandrowicach. Po pewnym czasie, bazując na doświadczeniu nabytym podczas takich działań, przedostał się do Kielc, a następnie do Zamościa, gdzie przekroczył granicę polsko-rumuńską 17 września. W Rumunii udało mu się uniknąć internowania, przebył długą drogę przez Bukareszt, aż dotarł na Maltę, skąd w końcu dołączył do polskich oddziałów wojskowych we Francji. Po jej upadku został ewakuowany do Anglii, gdzie rozpoczynał intensywne szkolenie pilotażu wojskowego w jednostkach RAF w Blackpool. Od czerwca 1940 roku, pracował nad doskonaleniem swoich umiejętności, co zaowocowało znakomitymi wynikami na egzaminach.
W połowie 1941 roku, po zakończeniu szkoleń, Cholewa dostał przydział do szkoły podstawowego pilotażu w Hucknall, gdzie 9 sierpnia stawił się do pierwszego lotu po długiej przerwie od wybuchu wojny. Jego pasja do latania sprawiała, że każdego dnia, przy sprzyjających warunkach, miał możliwość wykonania codziennych lotów. Marząc o lataniu myśliwcami, Cholewa został jednak z powodu dużego zapotrzebowania skierowany do ciężkich bombowców. Wiosną 1942 roku ukończył szkolenie, a zaledwie w wieku 22 lat uzyskał stopień sierżanta-pilota, tak długo pielęgnując marzenia z dzieciństwa.
1 grudnia 1942 roku został przydzielony do 300. dywizjonu bombowego „Ziemi Mazowieckiej”, w ramach którego wykonywał liczne i niebezpieczne misje. Jego załoga brała udział w atakach na cele strategiczne, takie jak fabryki, mosty, rafinerie oraz porty morskie. Niemniej jednak, w trakcie działań wojennych ich bombowce niejednokrotnie stawały się obiektem ataków ze strony niemieckiej artylerii, a kadłuby maszyn były nierzadko uszkodzone przez wrogie pociski.
Cholewa zasłynął jako najmniejszy pilot w RAF, zdobywając uznanie za odwagę i znakomite umiejętności pilotażowe. Uczestniczył w wielu misjach, a zwiększające się doświadczenie w powietrzu sprawiło, że jego załoga stała się znana w całej bazie. Jedna z jego największych akcji miała miejsce podczas misji nad Lorient, gdzie jego samolot został ostrzelany. Jan, okazując zimną krew, zdołał dotrzymać kursu mimo uszkodzeń maszyny.
Po zakończeniu pełnej kolejki lotów bojowych, która obejmowała 31 misji nad Francją oraz Niemcami, Cholewa przeszedł szkolenie w zakresie strzelectwa pokładowego. W 1944 roku zgłosił się do drugiej tury lotów w eskadrze specjalnej, gdzie również pilotował Halifaksa. Zdobył doświadczenie, stając się jednym z czołowych pilotów, odbywając w sumie 43 loty bojowe, w tym nad polskim terytorium.
Jan Cholewa zrealizował 110 misji, spędzając w powietrzu około 1160 godzin, co wpisuje się w karty męstwa oraz poświęcenia w historii polskiego lotnictwa. Po powrocie do kraju, od 12 lipca 1947 roku, zmagał się z represją ze strony władzy komunistycznej, co uniemożliwiło mu realizację dalszych marzeń. Osiedlił się w Ustroniu, gdzie znalazł pracę w rodzinnej fabryce „Kuźnia”, pełniąc rolę kierownika świetlicy. Dopiero po odwilży październikowej w 1956 roku zyskał lepsze możliwości zatrudnienia i aktywnie brał udział w działalności społecznej. Zmarł na atak serca 1 października 1966 roku.
W Ustroniu, od 8 listopada 1997 roku, stoi pomnik ku jego pamięci, a jedna z ulic nosi imię Jana Cholewy, upamiętniając jego wkład w historię i dziedzictwo lotnictwa.
Ordery i odznaczenia
Jan Cholewa jest uhonorowany wieloma odznaczeniami, które potwierdzają jego odwagę i poświęcenie. Wśród przyznanych mu nagród znajdują się:
- krzyż srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari,
- krzyż Walecznych – przyznany czterokrotnie,
- warszawski krzyż powstańczy,
- Distinguished Flying Cross.
Przypisy
- a b c d e TadeuszT. Dytko TadeuszT., Liberatorem do Polski. Prawdziwa historia małego Janka z RAF, Wydawnictwo AA, 2018 r., ISBN 978-83-7864-378-4.
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Jan Gomola | Katarzyna Wąsek | Stanisław Konarzewski (junior) | Józef Greń | Oskar SingerOceń: Jan Cholewa